മനുഷ്യന്റെ മനസ്സിന്റെ നിഗൂഢ അറകൾ തുറക്കുമ്പോൾ | dreams

മനുഷ്യൻ ഉറങ്ങുമ്പോൾ, അവന്റെ ബോധമനസ്സ് വിശ്രമത്തിലേക്ക് വഴുതിവീഴുന്നു. എന്നാൽ ആ സമയത്തും, ഉള്ളിന്റെയുള്ളിൽ, അബോധമനസ്സിന്റെ (Unconscious Mind) തിരശ്ശീലയിൽ ഒരു മായാലോകം സജീവമാകുന്നു—അതാണ് സ്വപ്‌നങ്ങൾ. ഉറക്കത്തിന്റെ ആഴങ്ങളിൽ നാം കാണുന്ന ഈ ദൃശ്യ വിസ്മയങ്ങൾക്ക്, കേവലം ഭ്രമാത്മകമായ ഒരു കാഴ്ച എന്നതിലുപരി, നമ്മുടെ മാനസികാരോഗ്യത്തിലും വ്യക്തിത്വ രൂപീകരണത്തിലും നിർണായകമായ സ്ഥാനമുണ്ട്. (Dreams, mind)

സ്വപ്‌നങ്ങളെക്കുറിച്ചുള്ള പഠനം, അതായത് ഒനൈറോളജി (Oneirology), ഒരു നൂറ്റാണ്ടിലേറെയായി മനഃശാസ്ത്രജ്ഞരെയും ന്യൂറോളജിസ്റ്റുകളെയും ഒരുപോലെ ആകർഷിക്കുന്നു. എങ്കിലും, സ്വപ്‌നങ്ങൾ എന്തിന് സംഭവിക്കുന്നു, അവയുടെ യഥാർത്ഥ ലക്ഷ്യം എന്താണ് എന്നതിനെക്കുറിച്ച് ഇന്നും പൂർണ്ണമായ ഒരു സമവായം ഉണ്ടായിട്ടില്ല. എങ്കിലും, ഈ നിഗൂഢതയെക്കുറിച്ചുള്ള കണ്ടെത്തലുകൾ മനുഷ്യ മനസ്സിനെപ്പറ്റിയുള്ള നമ്മുടെ ധാരണകളെ അടിമുടി മാറ്റിമറിച്ചിട്ടുണ്ട്.

ദക്ഷിണാഫ്രിക്കയ്‌ക്കെതിരായ ടി20 പരമ്പര; സഞ്ജു സാംസൺ ടീമിൽ

സിഗ്മണ്ട് ഫ്രോയിഡിന്റെ വിപ്ലവം: സ്വപ്‌ന വ്യാഖ്യാനം
സ്വപ്‌നങ്ങളുടെ ലോകത്തേക്ക് മനഃശാസ്ത്രത്തിന്റെ വെളിച്ചം ആദ്യം വീശിയത് ആധുനിക മനഃശാസ്ത്രത്തിന്റെ പിതാവ് എന്നറിയപ്പെടുന്ന സിഗ്മണ്ട് ഫ്രോയിഡ് ആണ്. 1899-ൽ പുറത്തിറങ്ങിയ അദ്ദേഹത്തിന്റെ വിഖ്യാത ഗ്രന്ഥമായ ‘The Interpretation of Dreams’ (സ്വപ്‌ന വ്യാഖ്യാനം) ഈ വിഷയത്തിലുള്ള എല്ലാ ചിന്താഗതികളെയും മാറ്റിമറിച്ചു.
ഫ്രോയിഡിന്റെ സിദ്ധാന്തമനുസരിച്ച്, സ്വപ്‌നങ്ങൾ ‘അബോധത്തിലേക്കുള്ള രാജപാത’യാണ്. നമ്മുടെ അടിച്ചമർത്തപ്പെട്ട ആഗ്രഹങ്ങൾ, ലൈംഗിക ചോദനകൾ, ഭയങ്ങൾ, പരിഹരിക്കപ്പെടാത്ത സംഘർഷങ്ങൾ എന്നിവയെല്ലാം സ്വപ്‌നങ്ങളിലൂടെ പുറത്തുവരുന്നു. എന്നാൽ അവ നേരിട്ട് പ്രകടമാവുകയില്ല. പകരം, ‘സെൻസർഷിപ്പ്’ എന്ന പ്രക്രിയയിലൂടെ അവ പ്രതീകാത്മകമായി, വളച്ചൊടിച്ച രൂപത്തിൽ അവതരിപ്പിക്കപ്പെടുന്നു.
ഫ്രോയിഡ് സ്വപ്‌നങ്ങളെ പ്രധാനമായി രണ്ടായി തിരിച്ചു:

പ്രകടമായ ഉള്ളടക്കം (Manifest Content): നാം ഉറക്കമുണർന്ന് ഓർമ്മിക്കുന്ന കഥ, ചിത്രങ്ങൾ, സംഭവങ്ങൾ.

നിഗൂഢമായ ഉള്ളടക്കം (Latent Content): സ്വപ്‌നത്തിൽ ഒളിഞ്ഞിരിക്കുന്ന യഥാർത്ഥ അബോധപരമായ സന്ദേശവും ആഗ്രഹവും.
സ്വപ്‌ന വ്യാഖ്യാനത്തിലൂടെ, ഈ പ്രതീകങ്ങളെ വിശകലനം ചെയ്ത്, വ്യക്തിയുടെ മാനസിക പ്രശ്‌നങ്ങളിലേക്കും സംഘർഷങ്ങളിലേക്കും എത്തിച്ചേരാമെന്ന് ഫ്രോയിഡ് വാദിച്ചു. ഒരു മല കയറുന്നതായി കാണുന്നത് അധികാരത്തോടുള്ള ആഗ്രഹത്തെ സൂചിപ്പിക്കാം; ഒരു തുരങ്കത്തിലൂടെ സഞ്ചരിക്കുന്നത് ഒരുപക്ഷേ ലൈംഗിക ചോദനയുടെ പ്രതീകമാകാം—ഇത്തരത്തിൽ ഓരോ സ്വപ്‌നവും വ്യക്തിയുടെ ഉള്ളിരിപ്പിന്റെ രഹസ്യഭാഷയായി മാറുന്നു.

കാൾ യുങ്: കൂട്ടായ അബോധത്തിന്റെ പ്രതിഫലനം
ഫ്രോയിഡിന്റെ ശിഷ്യനും പിന്നീട് പിളർന്നുപോവുകയും ചെയ്ത കാൾ യുങ്, സ്വപ്‌നങ്ങളെ മറ്റൊരു തലത്തിൽ വ്യാഖ്യാനിച്ചു. യുങ്ങിന്റെ വീക്ഷണത്തിൽ, സ്വപ്‌നങ്ങൾ കേവലം അടിച്ചമർത്തപ്പെട്ട ലൈംഗിക ചോദനകളല്ല; മറിച്ച്, അത് കൂട്ടായ അബോധത്തിന്റെ (Collective Unconscious) പ്രതിഫലനമാണ്.
മനുഷ്യരാശി ഒന്നടങ്കം തലമുറകളായി കൈമാറി വരുന്ന ചില സാർവത്രിക പ്രതീകാത്മക രൂപങ്ങളെ യുങ് ആർക്കിടൈപ്പുകൾ (Archetypes) എന്ന് വിളിച്ചു. അമ്മ, വൃദ്ധൻ, നിഴൽ (Shadow), വീരൻ (Hero) തുടങ്ങിയ ആർക്കിടൈപ്പുകൾ നമ്മുടെ സ്വപ്‌നങ്ങളിൽ പ്രത്യക്ഷപ്പെടാം.
യുങ്ങിന്റെ കാഴ്ചപ്പാടിൽ, സ്വപ്‌നങ്ങൾ ഒരു ‘മുൻകൂട്ടി കണ്ടുള്ള നഷ്ടപരിഹാരം’ (Compensation) നൽകുന്നു. നമ്മുടെ ബോധമനസ്സിൽ അമിതമായി ശ്രദ്ധിക്കുന്ന ഒരു കാര്യത്തെ സന്തുലിതമാക്കാൻ അബോധമനസ്സ് ശ്രമിക്കുന്നതിന്റെ ഭാഗമാണ് സ്വപ്‌നങ്ങൾ. ഉദാഹരണത്തിന്, പുറമേക്ക് വളരെ കർക്കശമായി പെരുമാറുന്ന ഒരാൾ, സ്വപ്‌നത്തിൽ ഒരു നിസ്സഹായനായ കുട്ടിയെപ്പോലെ കാണപ്പെടാം. സ്വപ്‌നങ്ങൾ വ്യക്തിയുടെ വളർച്ചയ്ക്ക് (Individuation) സഹായിക്കുന്ന ഒരു ആന്തരിക വഴികാട്ടിയായി യുങ് കണ്ടു.

ആധുനിക ന്യൂറോസയൻസ്: REM ഉറക്കവും മനഃശാസ്ത്രപരമായ ധർമ്മങ്ങളും
ഫ്രോയിഡിന്റെയും യുങ്ങിന്റെയും സിദ്ധാന്തങ്ങൾ മനഃശാസ്ത്ര ലോകത്ത് ആധിപത്യം പുലർത്തിയെങ്കിലും, ഇരുപതാം നൂറ്റാണ്ടിന്റെ മധ്യത്തോടെ ന്യൂറോസയൻസ് രംഗത്തുണ്ടായ കണ്ടെത്തലുകൾ സ്വപ്‌നങ്ങളെക്കുറിച്ചുള്ള ധാരണകളെ മാറ്റിമറിച്ചു.

1953-ൽ കണ്ടെത്തിയ റാപ്പിഡ് ഐ മൂവ്‌മെന്റ് (REM) സ്ലീപ്പ് എന്ന ഉറക്കത്തിന്റെ ഘട്ടം, മിക്ക തീവ്രമായ സ്വപ്‌നങ്ങളും സംഭവിക്കുന്നത് ഈ സമയത്താണെന്ന് തെളിയിച്ചു. REM ഉറക്കത്തിൽ, തലച്ചോറിലെ പ്രവർത്തനം ഉണർന്നിരിക്കുന്നതിന് തുല്യമായിരിക്കും, എങ്കിലും ശരീരം തളർന്ന നിലയിലായിരിക്കും (Sleep Paralysis).
ന്യൂറോസയൻസ് മുന്നോട്ടുവെച്ച ചില പ്രധാന സിദ്ധാന്തങ്ങൾ ഇവയാണ്:

ആക്ടിവേഷൻ-സിന്തസിസ് തിയറി (Activation-Synthesis Theory): ജെ. അലൻ ഹോബ്‌സണും റോബർട്ട് മക്കാർലിയും ചേർന്നാണ് ഈ സിദ്ധാന്തം അവതരിപ്പിച്ചത്. REM ഉറക്കത്തിൽ, തലച്ചോറിലെ പോൺസ് (Pons) പോലുള്ള ചില ഭാഗങ്ങൾ അവിവേകമായി (Randomly) സന്ദേശങ്ങൾ അയയ്ക്കുന്നു. ഈ സന്ദേശങ്ങളെ തലച്ചോറിന്റെ കോർട്ടെക്‌സ് ഒരു ‘കഥയായി’ വ്യാഖ്യാനിച്ചെടുക്കുന്നതാണ് സ്വപ്‌നം. അതുകൊണ്ട് തന്നെ, സ്വപ്‌നങ്ങൾ കേവലം അർത്ഥരഹിതമായ ഒരു ന്യൂറോബയോളജിക്കൽ ഉപോൽപ്പന്നം മാത്രമാണ് ഈ സിദ്ധാന്തമനുസരിച്ച്.

വികാര നിയന്ത്രണം (Emotion Regulation): എന്നാൽ പിൽക്കാല പഠനങ്ങൾ, സ്വപ്‌നങ്ങൾക്ക് പ്രധാനപ്പെട്ട മനഃശാസ്ത്രപരമായ ധർമ്മങ്ങളുണ്ടെന്ന് വാദിക്കുന്നു. സ്വപ്‌നങ്ങൾ ഉണരുമ്പോൾ, അമിഗ്ഡാല (Amygdala) പോലുള്ള വികാരങ്ങളെ നിയന്ത്രിക്കുന്ന തലച്ചോറിലെ ഭാഗങ്ങൾ സജീവമാകുന്നു. ഭയം, ദേഷ്യം, ദുഃഖം തുടങ്ങിയ തീവ്രമായ വികാരങ്ങളെ ഒരു സുരക്ഷിത അന്തരീക്ഷത്തിൽ ‘പ്രോസസ്സ്’ ചെയ്ത്, ഓർമ്മകളായി മാറ്റാൻ സ്വപ്‌നങ്ങൾ സഹായിക്കുന്നു. ദുരനുഭവങ്ങളുടെ ഓർമ്മയിലെ വികാര തീവ്രത കുറയ്ക്കാൻ ഇത് സഹായകമാവുന്നു.

ഓർമ്മ സംയോജനം (Memory Consolidation): പഠിച്ച കാര്യങ്ങൾ ദീർഘകാല ഓർമ്മകളാക്കി മാറ്റുന്നതിൽ REM ഉറക്കവും സ്വപ്‌നങ്ങളും പങ്ക് വഹിക്കുന്നുണ്ട്. തലേന്നത്തെ വിവരങ്ങളെ തരംതിരിക്കാനും ആവശ്യമില്ലാത്തവയെ ഒഴിവാക്കാനും തലച്ചോറ് സ്വപ്‌ന സമയത്ത് ശ്രമിക്കുന്നു.

സ്വപ്‌നം: ഒരു വ്യക്തിഗത അനുഭവം
മനഃശാസ്ത്രപരമായ സിദ്ധാന്തങ്ങൾ ഏത് സ്വീകരിച്ചാലും, സ്വപ്‌നങ്ങൾ ഒരു വ്യക്തിഗത അനുഭവമാണ്. ഒരേ പ്രതീകം (ഉദാഹരണത്തിന്, വെള്ളം, പറക്കൽ, വീഴ്ച) ഓരോ വ്യക്തിക്കും വ്യത്യസ്തമായ അർത്ഥമായിരിക്കും നൽകുന്നത്.
പലപ്പോഴും ആവർത്തിച്ച് വരുന്നതോ, അവിസ്മരണീയമായതോ ആയ സ്വപ്‌നങ്ങൾ (Recurrent Dreams) വ്യക്തിയുടെ ബോധമനസ്സിന് കൈകാര്യം ചെയ്യാൻ കഴിയാത്ത ചില ആന്തരിക പ്രശ്‌നങ്ങളെയോ, പൂർത്തിയാക്കാത്ത കാര്യങ്ങളെയോ സൂചിപ്പിക്കാം.
പരിഹാരങ്ങൾ തേടി നാം നടത്തുന്ന ആത്മപരിശോധനയുടെ അത്ര തന്നെ പ്രാധാന്യം, നാം ഉറക്കത്തിൽ കാണുന്ന ഈ രാത്രികാഴ്ചകൾക്കുമുണ്ട്. എല്ലാ സ്വപ്‌നങ്ങളെയും അക്ഷരാർത്ഥത്തിൽ എടുക്കാതെ, അവ നമ്മുടെ വികാരങ്ങളെയും, പരിഹരിക്കപ്പെടാത്ത സംഘർഷങ്ങളെയും, ഭയങ്ങളെയും എങ്ങനെയാണ് പ്രതിഫലിപ്പിക്കുന്നത് എന്ന് മനസ്സിലാക്കാൻ ശ്രമിക്കുന്നത്, സ്വയം അറിയാനുള്ള ഒരു വഴി തുറന്നു തരും.

സ്വപ്‌നങ്ങളെ ഭയന്ന് അകറ്റി നിർത്തുകയല്ല, മറിച്ച്, അബോധമനസ്സിന്റെ ഈ രഹസ്യഭാഷയെ കൂടുതൽ അടുത്തറിയാനും, അതുവഴി ജീവിതത്തിൽ കൂടുതൽ വെളിച്ചം കണ്ടെത്താനും ഓരോ മനുഷ്യനും ശ്രമിക്കേണ്ടതുണ്ട്. കാരണം, നമ്മുടെ സ്വപ്‌നങ്ങൾ, നമ്മൾ ആരാണെന്നതിന്റെ, നമ്മൾ എന്താവാനാണ് ആഗ്രഹിക്കുന്നതെന്നതിന്റെ ഏറ്റവും സത്യസന്ധമായ അടയാളപ്പെടുത്തലുകളാണ്.

Summary: explore the psychology of dreams: how our nighttime visions unlock the secrets of the unconscious mind. detailed analysis of sigmund freud’s interpretation, carl jung’s archetypes, and modern neuroscience findings.